4. Sınıf Fen Bilimleri Kitabı Sayfa 22-23-24-25-26-27-28 MEB Yayınları
4. Sınıf Fen Bilimleri Kitabı Kayaçlar Metni Etkinlik Cevapları Sayfa 22, 23, 24, 25, 26, 27, 28
4. Sınıf Fen Bilimleri Kitabı Kayaçlar Metni Etkinlik Cevapları
4. Sınıf Fen Bilimleri Kitabı Sayfa 22-23-24-25-26- 27-28
Soru : Çevremizde bulunan taşlar nasıl oluşmuştur?
Kısa Cevap :
Maddeler Halinde Çevremizde bulunan taşlar şu şekillerde oluşmuştur:
- Magmatik Taşlar: Yeraltındaki erimiş kayaçların (magma) yüzeye çıkıp soğumasıyla oluşur. Yüzeyde hızlı soğuyanlar volkanik taşlar (örneğin obsidyen), derinlerde yavaş soğuyanlar ise plütonik taşlar (örneğin diorit) olarak bilinir.
- Sedimenter Taşlar: Rüzgar, su ve buzulların taşıdığı malzemelerin birikmesi ve zamanla sıkışıp sertleşmesiyle oluşur. Bu taşlar, eski kayaçların parçalarının veya organik maddelerin bir araya gelmesiyle oluşur. Örneğin, kum taşları ve fosilli kireçtaşları bu şekilde oluşur.
- Metamorfik Taşlar: Mevcut taşların yüksek sıcaklık ve basınca maruz kalarak yeni mineral yapıları kazanmasıyla oluşur. Örneğin, kireçtaşı mermer, granit ise gnays haline dönüşür.
Bu farklı oluşum süreçleri, çevremizde çeşitli türde ve yapıda taşların bulunmasını sağlar.
Uzun Cevap :
Madde Madde Çevremizde bulunan taşlar üç ana yolla oluşur:
- Magmatik Taşlar: Yer kabuğundaki magmanın soğuyup katılaşmasıyla oluşur. Yüzeyde hızla soğuyanlar volkanik (örneğin bazalt), yer altında yavaşça soğuyanlar ise plütonik (örneğin granit) taşlardır.
- Sedimenter (Tortul) Taşlar: Su, rüzgar ve buzullar gibi dış etkenlerle taşınan malzemelerin birikmesi ve zamanla sıkışıp sertleşmesiyle oluşur. Örneğin, kum taşları ve kalkerler bu şekilde oluşur.
- Metamorfik Taşlar: Mevcut taşların yüksek sıcaklık ve basınç altında değişime uğramasıyla oluşur. Örneğin, kireçtaşı mermer, şist gnays haline gelir.
Bu süreçler, taşların çeşitli tür ve özelliklere sahip olmasını sağlar.
4. Sınıf Fen Bilimleri MEB Yayınları Ders Kitabı Sayfa 24 Cevapları
UYGULAYALIM Kayaçlar Nasıl Oluşur?
Amaç: Yer kabuğunun kara tabakasının kayaçlardan oluştuğunu fark etmek.
MALZEMELER
1 adet 50 cm x70 cm mukavva
1 adet yapıştırıcı
1 adet A4 kâğıdı
1 adet makas
1 paket kırmızı oyun hamuru
1 paket kahverengi oyun hamuru
1 adet büyük taş parçası
1 avuç çakıl taşı
1 avuç kum
UYGULAMA BASAMAKLARI
• Kahverengi oyun hamuruna dağ şeklini veriniz.
• Kırmızı oyun hamuruna dağdan aşağıya akan lav şeklini veriniz.
• Oluşturduğunuz yanardağı mukavvanın üzerine sabitleyiniz.
• Lavların bittiği yere büyük taş parçasından başlayarak sırasıyla çakıl taşlarını ve kumu yapıştırınız.
• A4 kâğıdından makasla küçük kâğıt parçaları kesiniz.
• Kestiğiniz kâğıtlara kayacın oluşum sürecindeki yapıların isimlerini yazarak uygun yerlere yapıştırınız.
Soru : Kayaçların nasıl oluştuğunu açıklayınız.
Kısa Cevap :
Madde Madde Kayaçlar üç şekilde oluşur:
- Magmatik Kayaçlar: Magmanın soğumasıyla oluşur. Örneğin, granit (yavaş soğuma) ve bazalt (hızlı soğuma).
- Sedimenter Kayaçlar: Rüzgar, su ve buzulların taşıdığı malzemelerin birikmesi ve sıkışmasıyla oluşur. Örneğin, kumtaşı ve kireçtaşı.
- Metamorfik Kayaçlar: Mevcut kayaçların yüksek sıcaklık ve basınç altında değişmesiyle oluşur. Örneğin, mermer (kireçtaşından) ve şist (çamurtaşından).
Uzun Cevap :
Maddeler Halinde Kayaçlar, üç ana süreçle oluşur:
- Magmatik Kayaçlar:
- Oluşumu: Yer kabuğunun derinliklerinde bulunan erimiş kayaç materyali olan magma, yer yüzüne doğru yükselir ve soğur. Soğuma sürecine bağlı olarak farklı türlerde magmatik kayaçlar oluşur.
- Yüzeyde Soğuma (Volkanik Kayaçlar): Magma, volkanik faaliyetlerle yeryüzüne çıkar ve hızla soğuyarak volkanik kayaçları oluşturur. Örneğin, bazalt ve obsidyen.
- Yeraltında Soğuma (Plütonik Kayaçlar): Magma, yer altında yavaşça soğur ve plütonik kayaçları oluşturur. Örneğin, granit ve diorit.
- Sedimenter (Tortul) Kayaçlar:
- Oluşumu: Rüzgar, su, buzullar ve yerçekimi gibi dış etkenlerle taşınan kayaç parçaları, mineral taneleri ve organik maddeler birikerek tabakalar halinde çökelir. Bu malzemeler zamanla sıkışır ve sertleşir.
- Kimyasal Tortul Kayaçlar: Minerallerin su içinde çözünüp, sonra çökelmesiyle oluşur. Örneğin, kaya tuzu ve jips.
- Organik Tortul Kayaçlar: Organik maddelerin birikmesiyle oluşur. Örneğin, kömür ve kireçtaşı.
- Metamorfik Kayaçlar:
- Oluşumu: Mevcut kayaçlar, yüksek sıcaklık ve basınç altında kimyasal ve fiziksel olarak değişime uğrayarak yeni tür kayaçlara dönüşür. Bu süreç, genellikle yer kabuğunun derinliklerinde gerçekleşir.
- Foliated (Yapraklı) Metamorfik Kayaçlar: Mineral taneleri paralel tabakalar halinde düzenlenir. Örneğin, şist ve gnays.
- Non-foliated (Yapraksız) Metamorfik Kayaçlar: Mineral taneleri rastgele düzenlenir. Örneğin, mermer ve kuvarsit.
Bu üç ana süreç, doğada çeşitli kayaç türlerinin oluşumunu ve çeşitliliğini sağlar.
4. Sınıf Fen Bilimleri MEB Yayınları Ders Kitabı Sayfa 25 Cevapları
Soru : Ürünlerin ekonomik değerini yapıldıkları ham maddeler de belirler. Ekonomik değer taşıyan kayaçların ham madde olarak çıkarılmasının ülkemiz için önemi nedir? Tartışınız.
Kısa Cevap :
Madde Madde Ekonomik değer taşıyan kayaçların ham madde olarak çıkarılmasının ülkemiz için önemi şunlardır:
- Ekonomik Katkı: Döviz geliri ve istihdam sağlar.
- Sanayi Destekleme: Yerli hammadde temini, sanayinin gelişimini destekler.
- Bölgesel Kalkınma: Kırsal bölgelerde ekonomik canlılık ve altyapı gelişimini teşvik eder.
- Enerji Güvenliği: Yerel enerji kaynaklarını artırarak dışa bağımlılığı azaltır.
- Uluslararası Rekabet: Stratejik minerallerle uluslararası rekabet gücünü artırır.
Ancak, çevresel etkiler göz önünde bulundurularak sürdürülebilir madencilik yapılmalıdır.
Uzun Cevap :
Ekonomik değer taşıyan kayaçların ham madde olarak çıkarılmasının ülkemiz için önemi şunlardır:
- Ekonomik Kalkınma:
- Gelir Artışı: Madencilik, ülke ekonomisine doğrudan katkı sağlar. Madenlerin ihracatı, döviz geliri getirir.
- İstihdam: Madencilik sektörü, birçok kişiye iş imkanı sağlar ve bu da işsizliğin azaltılmasına katkıda bulunur.
- Sanayi ve Teknoloji Gelişimi:
- Ham Madde Temini: Sanayi için gerekli olan ham maddelerin yerli kaynaklardan sağlanması, dışa bağımlılığı azaltır.
- Teknolojik İlerleme: Madencilik teknolojilerinin gelişimi, genel olarak teknoloji ve mühendislik alanlarında ilerlemeye katkıda bulunur.
- Bölgesel Kalkınma:
- Yerel Ekonominin Canlanması: Madencilik faaliyetleri, özellikle kırsal ve gelişmemiş bölgelerde ekonomik canlanmaya yol açar.
- Altyapı Gelişimi: Madencilik bölgelerinde yol, enerji ve su gibi altyapı yatırımları yapılır, bu da bölgesel kalkınmayı destekler.
- Enerji Güvenliği:
- Yerel Enerji Kaynakları: Özellikle kömür ve diğer enerji minerallerinin çıkarılması, enerji güvenliğini artırır ve enerji ithalatını azaltır.
- Uluslararası Rekabet Gücü:
- Stratejik Mineraller: Nadiren bulunan veya stratejik öneme sahip minerallerin çıkarılması, ülkenin uluslararası alandaki stratejik konumunu güçlendirir.
Ancak, madencilik faaliyetlerinin çevresel etkileri de dikkate alınmalı ve sürdürülebilir madencilik uygulamaları benimsenmelidir. Bu denge, ekonomik faydaları en üst düzeye çıkarırken çevresel zararları en aza indirir.
4. Sınıf Fen Bilimleri MEB Yayınları Ders Kitabı Sayfa 27 Cevapları
Soru : Aşağıda madenlerin kullanım alanları rakamlarla, maden görselleri ise harflarle verilmiştir. Madenler ile madenlerin kullanım alanlarını eşleştirerek harfleri numaraların yanına yazınız.
Cevap :
1) Cam ve seramik üretiminde, çamaşır deterjanı üretiminde, tarımda kullanılan bir madendir. = Ç
2) İletken bir maden olduğu için elektrik kablolarının üretiminde kullanılır. = B
3) Kuyumculuk ve süs eşyası üretiminde, elektrikli ve elektronik eşyaların üretiminde, diş hekimliğinde, madalya ve resmî para yapımında kullanılan bir madendir. = A
4) İnşaatlarda, heykelcilikte ve süs eşyası üretiminde kullanılmaktadır. = D
Soru : Ülkemizde çıkarılan madenler ile ilgili bilgileri hangi kurumdan alabiliriz? Araştırınız. Araştırma sonuçlarını arkadaşlarınızla paylaşınız.
Kısa Cevap :
Ülkemizde çıkarılan madenler hakkında bilgi almak için:
- Maden ve Petrol İşleri Genel Müdürlüğü (MAPEG)
- Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK)
- Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı
- Türkiye Taşkömürü Kurumu (TTK) ve Türkiye Kömür İşletmeleri Kurumu (TKİ)
Bu kurumların web siteleri ve raporları bilgi kaynağı sağlar.
Uzun Cevap :
Ülkemizde çıkarılan madenler ile ilgili bilgileri alabileceğiniz başlıca kurumlar şunlardır:
- Maden ve Petrol İşleri Genel Müdürlüğü (MAPEG):
- Türkiye’deki maden arama, geliştirme ve işletme faaliyetlerini düzenleyen ve denetleyen kurumdur. Resmi web sitesi ve yayınları aracılığıyla madenler hakkında bilgi sağlar.
- Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK):
- Türkiye’nin madencilik sektörüne ilişkin istatistikleri yayınlar. Yıllık madencilik verileri ve raporlar, üretim miktarları, ihracat ve ithalat verileri burada bulunabilir.
- Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı:
- Maden ve enerji kaynaklarının yönetimi ile ilgili politikaları belirler ve uygular. Bakanlığın resmi web sitesinde madenlerle ilgili çeşitli raporlar ve duyurular yer alır.
- Türkiye Taşkömürü Kurumu (TTK) ve Türkiye Kömür İşletmeleri Kurumu (TKİ):
- Türkiye’de taşkömürü ve linyit madenciliği ile ilgili faaliyetleri yürütür. Bu kurumların web siteleri ve yayımladığı raporlar madenler hakkında detaylı bilgi sunar.
Bu kurumların web siteleri ve yayımladığı raporlar, ülkemizdeki madenler ve madencilik sektörü hakkında kapsamlı ve güncel bilgiler edinmenizi sağlar.
4. Sınıf Fen Bilimleri MEB Yayınları Ders Kitabı Sayfa 28 Cevapları
FEN, MÜHENDİSLİK VE GİRİŞİMCİLİK UYGULAMALARI
Soru : Ülkemiz ekonomisine katkıda bulunan madenleri öğrendiniz. Bu madenler günlük hayatta kullandığınız hangi eşyaların yapımında kullanılmaktadır?
Cevap :
Gümüş : Takı ve Fotoğrafçılık malzemeleri
Çinko : Pil, Kaplar, Çatı kaplama
Alüminyum : Alüminyum folyo, Tencere ve tava kaplamaları
Bakır : Kablo yapımı, Boru yapımı
